Орхон аймгийн ИТХ-ын дарга, төлөөлөгчид Их залуу багийн “Буянт хангай” түлээний зах, “Элбострейд” компанийн Баянцагаан багт байрлах шахмал түлшний үйлдвэр болон Булган аймгийн Бугат суманд байрлах “Цогт чоно” компанийн үртсэн шахмал түлшний үйлдвэртэй танилцлаа. Шахмал түлшний үйлдвэрийн үйл ажиллагаа, хүчин чадал, бүтээгдэхүүний онцлог, давуу тал, түүний борлуулалтын талаар бодит мэдээлэл авч нөхцөл байдалтай танилцах, түлшний мод, түлээ нүүрсний нийлүүлэлт, үнэ ханштай газар дээр нь танилцаж, иргэдийн худалдан авах чадвар ямар байгаа талаар мэдээлэл авч дүгнэлт хийхэд энэ ажлын зорилго чиглэсэн аж. Ажлын хэсэгт Аймгийн ИТХ-ын дарга Б.Мягмарсүрэн, төлөөлөгч Л.Дулмаа, Р.Цэрэндорж, Г.Баатарсүрэн, Т.Соёл-Эрдэнэ, Я.Бэгзжав, С.Жаргалсайхан, М.Түмэнжаргал, С.Эрдэнэбат, Аймгийн ЗДТГ-ын Хөгжлийн бодлогын хэлтсийн дарга Г.Батдэлгэр, Байгаль орчны газрын дарга Х.Машбат нар ажиллалаа.Ажлын хэсгийн очсон эхний газар нь Баянцагаан багт байрлах “Элбострейд” компанийн ОРА-ТҮЛШ хэмээх шахмал түлшний үйлдвэр байсан юм. 

 Нүүрсийг барьцалдуулагч бодис, үнэр дарагч бодистой хольж тодорхой үйлдвэрийн шат дамжлагаар оруулж гаргаж авдаг энэ шахмал түлш нь түүхий нүүрстэй харьцуулахад хүхрийн хүчлийн үнэргүй, утаа бага, илчлэг чанар илүү зэрэг давуу талтайг үйлдвэрлэгчид онцолж байна. Одоогийн байдлаар 200 тонныг үйлдвэрлээд байгаа боловч борлуулалт нь төдийлөн хангалтгүй байгаа юм байна. Өдөрт ердөө 2 тонн шахмал түлш зах зээлд борлуулагдаж байгаа нь иргэд энэ түлшийг сайн хэрэглэж дадаагүй, ойлголт мэдээлэл дутмаг байгаатай холбоотой бололтой.

 Нэг тонн нь 165 мянган төгрөгөөр зарагдаж байгаа ОРА-ТҮЛШ нь 5500 К.калорын илчлэгтэй бөгөөд түүхий нүүрснээс 2 цагаар илүү илчээ хадгалдаг байна.Ажлын хэсгийн очиж танилцсан дараагийн үйлдвэр нь Булган аймгийн Бугат суманд байрлах “Цогт чоно”ХХК-ийн үртсэн шахмал түлшний үйлдвэр. Бугат суман дахь хөрөө рамны модны үртсийг түшиглэж байгуулагдсан энэ үйлдвэр нь үртсний чийгийг хатааж, шахах дамжлагаар түлшээ үйлдвэрлэж байна.

БНХАУ-ын үртэс хатаагч төхөөрөмж, Герман улсад үйлдвэрлэсэн үртэс шахагч машиныг үйлдвэрлэлдээ ашиглаж байгаа юм. Утаагүй, илч дулаанаа олон цагаар хадгалдаг, хэрэглэхэд хялбар энэ түлш ямар ч төрлийн зууханд тохиромжтой бөгөөд “Утаагүй зуух”-нд хэрэглэвэл үр дүн нь илүү гэдгийг үйлдвэрлэгч нь хэлж байна. Энэ үйлдвэр хоногт 100 шуудай түлш үйлдвэрлэж байгаа бөгөөд нэг шуудай түлш нь 10 кг жинтэй, 2500 төгрөгийн үнэтэй юм.