Ёшико өглөө бүр нөхрөө ажилд нь үдчихээд европ засал бүхий бичгийнхээ өрөөнд цор ганцаар сууж “N” хэмээх багагүй нэр хүндтэй сэтгүүлд зунаас хэвлүүлэхээр тохирсон шинэ романаа “нухдаг” бүлгээ. Тэр үзэсгэлэн гоо, авъяаслаг төдийгүй гадаад явдлын яамны түшмэл нөхрөөсөө хэдэн хувь илүү нэр алдартай юм.

Иймд түүнд өдөр бүр үй олон шүтэн бишрэгчид нь захидал ирүүлнэ. Энэ өдөр ч тэрбээр заншил ёсоор шуудангаар ирсэн захидлуудыг эхлэн сонирхов. Эдгээр захиануудын дийлэнх нь хоосон магтаал байх хэдий ч Ёшико нэгд нэгэнгүй нямбайлан уншдаг авай.

Хоёр багавтар захиаг эхлэн уншаад гар бичмэл баймаар бандгар дугтуйг авлаа. Зохиол оролдогсод, залуу зохиолч нар түүнд өөрсдийн гар бичмэлээ илгээх нь олонтоо агаад ихэнх нь уйтгар төрүүлэм урт нуршуу романархуу юм байдаг авай. Бүсгүй дугтуйг задлав. Гарцаагүй гар бичмэл мөн. Гэвч нэр гарчиггүй бөгөөд шууд л “эрхэмсэг хатагтай…” хэмээн эхэлжээ. Хүүхэн алмайдуу маягаар эхний хэдэн мөрийг уншсанаа балмагдаж орхив. Гэвч төрөлхийн сониуч зан нь дийлж тэрбээр бүгдийг нь уншихаар шийдэв.

“Эрхэмсэг хатагтай…?

Та намайг үл таних агаад дэндүү ёсон бус эрээ цээргүй хандаж байгааг минь уучлан соёрхоно уу? Би танд өөрийн үйлдсэн хэргийг мэдүүлж туйлын аймшигтай нууцаа задлахыг зориглолоо. Би ертөнцөөс хөндийрч, чөтгөрийн гэмээр амьдралаар амьдарсаар хэдэн сар болов. Намайг хэрхэн амьдарч байгааг нэг ч хүн төсөөлөхгүй. Нөхцөл байдал өөрчлөгдөөгүйсэн бол хүмүүсийн дунд эргэж очих учир огтоос үгүй байхсан… Сүүлийн үед болсон элдэв явдлууд сэтгэл зүрхийг минь урвуулчихжээ. Би цаашид үнэнээ хэлэхгүй дуугүй сууж чадахгүй нь. Захидлын маань эхний хэдэн мөр л таныг балмагдуулна гэж мэдэж байгаа ч бурханыг санаж хойш нь тавилгүй дуустал уншихыг хичээнгүйлэн гуйя. Тэгэх ахул та миний цөхрөнгөө барсан тавиланг ойлгож заавал танд энэхүү нууцыг тайлан болсон учрыг мэднэ.

Юунаас эхлэхээ сайн мэдэхгүй байна. Танд өгүүлэхээр завдсан энэ түүх дэндүү болхи хийгээд хүний санаанд оромгүй юм. Гэхдээ юу ч болсон хамаагүй, бүгдийг нь бичихээр би бат нот шийдэв.

Бүгдийг дэс дараагаар нь өгүүлье. Би гэдэг хүн харахад ой гутмаар муухай царайтай. Үүнийг сайтар тогтоогоорой. Хожим миний хүсэлтийг биелүүлэхээр шийдэж надтай нүүр тулан уулзахдаа айн цочирдуузай гэж бодсоноос зориуд ийн анхааруулж байна. Миний хувь тавилан даанч хатуу ширүүн байв. Эрэмдэг зэрэмдэг нүүр царайтай намайг хэн ч эс тооно. Баян айлд төрсөн бол зугаа цэнгэл хөөж зовлонгоо мартахсан. Авъяастай бол шүлэг бичиж золгүй хувь тавилангаасаа бага ч болов нимгэлэхсэн. Гэвч бурхан надад даанч хатуу хандсан бөгөөд би жирийн нэгэн мужаан билээ…

Би сандал хийх талаар сайтар мэргэшсэн юм. Иймээс хавь ойрд цууд гарч үнэтэй ховор чамин сандал хийх захиалга тасралтгүй ирдэг байлаа. Хээ хуар, гоёл чимэг, өдөн жинтүүнээс авхуулаад этгээд чамин хийц хэлбэртэй хүртэл янз бүрийн сандалны захиалга ирнэ. Ийм захиалгыг биелүүлэхэд хэр их хүч хөдөлмөр, хичээл зүтгэл шаарддагийг нүдээр л эс үзвэл төсөөлж чадахгүй. Сандал хийчихээд би суут бүтээлээ туурвисан зураач шиг догдлон хөөрч гуниг зовлонгоо мартдаг байв. Сандалдаа тухлан сууж аятайхан болсон эсэхийг нь үзнэ. Ингэхэд бие минь өөрийн эрхгүй салгална. Би өөрийнхөө урласан сандал дээр хэрхэн суухыг төсөөлж, баян язгууртан юм уу, үзэсгэлэнт авхай сууж байна гэж бодоход, уран сэтгэмж тансаг шилтгээний хөл далдармаар зузаан хивс чийдэнгийн болор бүрхүүл, нэртэй зураачийн зурсан үнэ цэнэтэй зураг бүхий өрөөнд хүрдэг юм… Сандлын минь хажууд бяцхан ширээн дээр тансаг үнэр анхилсан өнгийн цэцэгс бүхий өрнө зүгийн ваар тавиастай…

Миний мөрөөдөлд хил хязгаар, хорио цээр байсангүй. Би эрхэмсэг тайж болчихоод амраг гоо хүүхнээ өвөр дээрээ суулган янагийн үгс шивнэхэд тэр ялдам сайхан инээмсэглээд… Гэтэл хүүхдийн уйлаан, айлын авгайчуудын хашгиралдаан хадаж мөрөөдлийг маань үлдэн хөөж бүүдгэр, дүнсгэр амьдралд эргүүлж авчирна. Мөрөөдлийн бүсгүй минь утаа адил замхарч өнөөх сандал маань үлдсэн байх. Түүнийг мөн удалгүй надад оногдохгүй ариун дагшин орон руу аваад явчихна. Ажилгүй үедээ би ихэд гуньж гиюүрдэг байсан бөгөөд “Ингэж амьдрахаар үхэх юмсан гэж хүсдэг байлаа. Өрөвдүүлэх гэсэн юм биш ээ, үнэндээ тийм байсан юм даа. Гэнэт нэг удаа “Үхээд яах юм бэ? Өөр арга олдохгүй гэж үү?” хэмээн бодлоо. Тэр үед би Иокогамагийн том зочид буудлын эзэн нэгэн европ эрхэмийн захиалсан ширэн бүрээстэй том гэгч зөөлөн сандал хийж байв. Шинэ загварын буйдан тул эхлээд гадаадаас авчрах гэж байснаа танилаас маань миний тухай дуулаад захиалга өгсөн байжээ. Би бүхий л мэддэг чаддагаа ашиглан хэд хоног нойргүй ноцолдож байж урлав. Сурсан зангаараа наранд ээвэр газар тавьж тухлан сууж үзэхдээ л ямар хосгүй сандал урласнаа биеэр мэдрэв. Ингэж суухаас илүү жаргал үгүй ч юм шиг… Зөөлөн ч бус, хатуу ч бус суудал нь бамбалзан, түшлэг нь налаад суухад эвтэйхэн байв. Сандал бүрсэн арьсны өнгө ч сэтгэл татахуйц болжээ. Ийм сайхан сандлыг дээд зэргийн төгс зохицол, нарийн ур ухаанаар бүтээдэг юм даа. Би сандалдаа тухлан суугаад мөрөөдөж эхлэв. Энэ удаагийн мөрөөдөл маань үнэхээр болж бүтээд буй мэт тодхон байлаа. Гэв гэнэт гайхалтай санаа толгойд орж ирэв. Үгүй бол чөтгөр л түүнийг надад шивнэсэн байх. Дэндүү адал санаа байсан болоод ч тэр үү би түүнийг мартаж эс дөнгөлөө. Хосгүй сайхан сандал хийснээ хүнээс харамласан миний сэтгэлээс энэ санаа төрсөн нь гарцаагүй. Би түүнийг харамласандаа ертөнцийн хязгаар хүртэл явахад бэлэн байсан ба мөрөөдөл маань энэ сэтгэгдэлийг хөөргөн адын бодолд хүргэсэн биз. Утга учиргүй санаа боловч бодитой үйлс болгохоор бат шийдэв.

Би даруйхан босож сандлаа задлан өөрийн бодлоор бага зэрэг өөрчлөөд угсрав. Жирийн сандлаас хэд дахин том учир дотор нь хүн багтах зай өлхөн бий. Сандлын зөөлөвч пүрш, хөндлөвч зэргийг ур чадварынхаа хүчээр өөрчлөн урлаж хөндлөвчинд өвдгөөрөө тулан нурууных нь ард их бие толгойгоороо налан суугаа маягаар саадгүй багтахаар янзалж бэлтгэв. Тав тухтай байхаар бодож агаар орж дуу чимээ сонсогдох нүдэнд үл өртөх хэдэн жижиг нүх өрөмдөн толгойнхоо тушаа ус, хуурай идэх юм нөөцлөх сав байрлуулав. Мөн ойр зуурын хэрэгцээний юмаа агуулсан хүүдий авав. Ингээд л хэдий ч хамаагүй хугацаагаар амьдарч болох ганц хүний оромж маань бэлэн болсон юм.

Би гадуур нөмрөгөө тайлж тавиад сандал дотроо эвхрэн орж суулаа. Бунханд амьдаараа орчихсон юм шиг хачин мэдрэмж төрөх нь тэр… Авсан дотор хэвтэх л ийм байдаг биз… Ийнхүү би далдын хар малгай өмсөн энэ ертөнцөөс алга болов…

Төдөлгүй сандал авах ачигч нар ирлээ. Дагалдан сурагч маань түүнтэй ярилцаж байгаа нь бүдэг бадаг дуулдана. Намайг тэргэн дээр ачихаар өргөсөн нэгэн ачигчийн “Яасан хүнд хог вэ?” хэмээн хараахыг сонсуут ухаан алдах дөхөв. Гэвч сүйдтэй юм болсонгүй, тэрэг донслон замдаа гарав. Унаад хэмхрэх вий гэж ихэд айж түгшиж явсан боловч ашгүй эсэн мэнд явсаар зочид буудалд ирэв. Зочид буудлын хаалгаар оруулж нэлээд хол зөөсний эцэст нэг өрөөнд оруулж тавьсныг хожим мэдвэл тусгай өрөө бус хонгилын мухар байсан авай. Зочид буудалд ирээд шөнө болонгуут сандлаасаа гарч нүдэнд туссан үнэтэй эд юмсыг хулгайлах болов.

Сандал дотор хүн бий гэж тэд яахин таах билээ? Би өрөөнөөс өрөө дамжин сүүдэр мэт гэтэж элдэв чимээ шуугиан гармагц сандалдаа нуугдаж орхино. Тэгээд амьсгаа даран хүмүүс хулгайчийг хэрхэн эрж хайж байгааг сонсоно. Та бодвол агуй маягийн нүхэнд амьдардаг даянч хавчны тухай сонсоо байлгүй. Аварга аалзтай төстэй энэ амьтан эргэн тойрон нам гүм бол далайн эргээр зугаалж өчүүхэн төдий чимээ гарвал нүхэндээ шурган том хавчуураа цухуйлган дайснаа отдог амьтан даа. Би яг л түүн шиг болсон юм. Ганцхан нүхэнд бус сандалд нуугдаж, далайн эргээр бус зочид буудал дотуур хэсүүчилдэг байлаа. Би ингэж жаал баяжъя гэж бодсон юм л даа. Хүний санаанд оромгүй арга болохоор аюул багатай. Зочид буудалд очисон эхний гурав хоногт л гэхэд би овоо юм цуглуулж амжсан байлаа. “Анд” явж байхдаа учиргүй айж, тэгсэн хирнээ хөөрөн догдлох агаад хэргээ гүйцээсэн хойноо энэ зочид буудлынхныг араар тавьсандаа бах ханана. Харамсалтай нь одоо өөрийн адал явдлаа ярьж цэнгэх цаг биш юм л даа. Цааш нь үргэлжлүүлэхийг зөвшөөрнө үү…

Тун санамсаргүй би ер бусын амттай нүгэлт цэнгэлийг олж нээв. Одоо л сайтар анхаарч үзээрэй, энэ хамгийн гол нь шүү. Гэхдээ намайг хонгилийн мухарт тавьсан тэр үе рүү эргэж очъё.

 …Хонгилын мухарт намайг оруулж тавиад зочид буудлынхан бүгд ээлж дараагаар сууж үзэцгээв. Удалгүй дэргэд нэг ч хүнгүй болж удтал нам гүм байснаа хэн нэгэн хүнд нүсэр алхаа ойртон ирж аахилж уухилан өвөр дээр минь лагхийтэл суув. Лагс том биетэйг нь бодвол европ хүн гэдэг нь илт. Тухлан налайснаа тонтгонон дээш доош болж үзэж байна. Цээж бяцрах шахан, татаж буй хатуу тамхиных нь үнэрт дотор муухайрав. Хатагтай та өөрийгөө миний оронд тавиад төсөөл дөө. Ямар хэцүү байсныг та хэрхэвч ургуулж бодож дөнгөхгүй. Модон рам хэмх үсэрчих вий гэж айснаас хамаг хөлс асгарч, амьсгаа боогдон тархи толгой дүйнгэтэж орхисон байв. Түүнээс хойш олон хүн миний өвөр дээр суусан. Тэдний хэн нь ч сандлын зөөлөвчин дотор амьд хүн байгаа гэж бодоогүй нь лавтай. Өчүүхэн ч хөдлөх зайгүй миний бяцхан харанхуй орчлон минь. Аймшигтай ч гайхамшигтай… Энд далд орчлонгийн эзэн надад гадаад ертөнц, хүн гэдэг бие галбир, үнэр, хөлийн чимээ, дуу хоолой, амьсгалаар төсөөлөгдөнө. Би тэднийг зүс царайгаар нь бус бие галбираар нь мэддэг боллоо. Тэд шалхайсан бүдүүн, хатаасан загас шиг хорчгор, эсвэл учиргүй ясархаг эцэнхий байх ажээ. Нурууны галбир, гарын чац, гуяны нь бүдүүн хүртэл янз бүр байх. Гадаад хэлбэр нь ижил, бүгд хоёр хөл хохимой толгойтой хэдий ч бие махбод нь тоо томшгүй олон шинжээр ялгагдана. Хүмүүсийг нүүрний хэлбэр, зүс царай, хурууны хээгээр нь ялгаж танихаас гадна бие махбодийх нь галбир төрхөөр ялгаж болно гэдгийг би батлан хэлж чадах байна. Энэ давчуухан ертөнцөд маань эмэгтэй хүн ч зохих байр сууриа эзэлж байв. Тэднийг ердийнхөөрөө бол үзэсгэлэн гоо, тэнэг дүйнгэдүү гэж хоёр ангилж болох юм. Харамсалтай нь сандалд нуугдсан хөөрхий эрд энэ юуны хамаа байх билээ. Миний энэ ертөнцөд торгон зөөлөн арьс, уянгалаг хоолой, анхилам үнэр, гоолиг бие цогцос нь л мэдрэгдэнэ…

Эрхэмсэг хатагтай минь, таныг би өөрийн илэн далангүй өгүүллээр балмагдуулаагүй гэж найдъя.

…Ингээд нэгэн удаа над дээр зүрхэнд минь хүслийн дөл асаах учиртай нэгэн өвөрмөц бие цогцос суусан юм. Хоолойг нь сонсвол тэрбээр харь хэлний бяцхан охин байсан бөгөөд дуу аялан хоосон хонгилоор салхи мэт дэгдэн бүжиглэж явснаа гэнэт үсрэн өвөр дээр минь унаж орхисон билээ. Юу ч юм инээдийг нь хүргэсэнд торонд орсон загас шиг баахан тийчлэн хөхрөв. Хагас цаг хиртэй өвөр дээр минь суухдаа тэрбээр миний сэтгэлийг дэндүү их донслоож орхив. Би ямагт эм хүнээс айж дөлж явсан. Эрэмдэг зэрэмдэг нүүр царайнаасаа болоод нүүр өөд нь ч хардаггүй байсан. Гэтэл одоо би зэрэгцээд байтугай давхарлаад суучихсан төдийгүй дулаахан гоолиг бие цогцсыг нь мэдрэн байдаг. Харин тэр юу ч мэдсэн шинжгүй хөгжин тоглосоор байх нь тэр. Би ч харанхуйд суун түүнийг илбэн таалсаар… Миний мөрөөдөл биелж ч байх шиг… Энэ явдлын дараа би анх санасан элдэв юм хулгайлж баяжих санаагаа орхиж өөрийн гайхамшигт цэнгэлийн амтанд эргэлт буцалтгүй орлоо. “Хачирхалтай хувь тавилангийн минь аз жаргал нь энэ байжээ. Эрэмдэг зэрэмдэг надад амьдралаа сандал доторх нууцлаг ертөнцөөр солисон нь аз болжээ. Энд би амсаагүй жаргалаа эдлэх юм” хэмээн бодном би. Сандал доторх дурлал. Надаас өөр нэг ч хүн ийм солиотой юм үзээгүй биз. Харанхуйн дурлал…Тамын мэт…Үнэртэж, тэмтэрч мэдэрдэг ийм дурлал байх гэж. Үнэндээ бол хүний ертөнцөд бидний нүднээс далд газар өчнөөн аймшигтай явдал болдог шүү дээ. Эхэндээ би нэлээд юм хулгайлж аваад эндээс зугтъя гэж бодож байсан юм. Гэтэл одоо хаачих вэ? Энэхүү хүмүүн бус жаргал цэнгэлээ орхиод зугтаахын оронд эндээ л мөнх амьдрах, хүсэх болсон байх юм. Гадагш гарахдаа болгоомжтой байх талаар багагүй туршлагатай болсон учир илрэх аюул бараг үгүй. Байнга суугаа байдгаас миний эрхтнүүд хөшиж булчин шөрмөс чангарч чивчрэн хатингиршаад хөдөлгөхөд ч хэцүү боллоо. Шөнө гал тогооны өрөө энэ тэрүүгээр хэсүүчлэхдээ явах бус, дөрвөн хөллөж мөлхдөг болов. Над шиг тэнэг хүн үгүй байх. Гэлээ ч би хүмүүн бус жаргалаасаа хагацахыг ер хүссэнгүй. Зочид буудалд үргэлж хүн ирж очих тул дурлалт бүсгүйчүүд минь өдөр сараар солигдоно. Би тэднийг бие галбираар нь ялгахаас бус зүс царайгаар нь үл мэднэ. Залуу байдас мэт гоолиг туяхан бэлхүүстэй, эсвэл могой мэт шувтан гулжгар бөгстэй, хийлсэн бөмбөг мэт эв хавгүй биетэй цутгаад шавчихсан юм уу гэмээр булчинлаг биетэй хүүхнүүд ч дайралдана. Гэхдээ хүн бүхэнд өөрийн өвөрмөд гоо сайхан орших ажээ. Энэчлэн би “туршлага”-аа зузаалсаар байв. Нэгэнтээ зочид буудалд маань европын нэгэн том гүрний элчин сайд ирснийг хүмүүсийн ярианаас дуулав. Тэр сайд ч өвөр дээр минь хэсэгхэн сууж юуны ч тухай юм бэ ярилцаад босож одсон билээ. Би мэдээж түүний ярианаас юу ч ойлгоогүй. Гэхдээ түүний бусдынхаас хавьгүй илүү илчтэй биеийг мэдэрсэн юм. Түүнийг явсны хойно нэгэн хачин бодол төрсөнсөн. Тэр сайдын зүрхэнд нь хутга шааж орхивол яадаг бол?

Ямар ч хүн миний өвөр дээр суувал түүний хувь заяа гарт минь орох нь. Сая миний гарт дэлхийн хувь заяа байсан байж болох юм шүү. Нэгэн удаа огт санамсаргүй учирлаар цуутай бүжигчин бүсгүй манай буудалд буулаа. Түүнийг өвөр дээр минь суухад эмэгтэй хүний жинхэнэ гоолиг бие цогцсыг мэдэрч үзлээ. Би хорвоод ийм бие цогцос байдаг аа гэж бодсон агаад балмагдсандаа салгалан чичирч юу болж байгааг мэдрэх сөгөөгүй болсон байсан юм даа. Ингээд тоочоод байвал сайхан муухай олон учралыг ярьж болох ч энэ нь миний захианы үндсэн агуулгад хамаагүй төдийгүй цаг ч ихээхэн үрэх авай. Иймээс дэл сул үгээ орхиж гол зүйлээ өгүүлье.

… Хэдхэн сар өнгөртөл миний хувь заяанд томоохон эргэлт гарлаа. Зочид буудлын эзэн нутаг буцаж буудлыг маань Японы нэгэн пүүс эзэмших болжээ. Шинэ эзэн маань хямгач хүн байсан тул илүү эд хогшлоосоо салахаар шийдэж миний сандал тэргүүтэй олон эд хогшлийг дуудлагаар худалдахаар завдав. Үүнийг сонсмогц сэтгэлээр уналаа. Би дахиад л хүмүүсийн дунд орж амьдрах нь. Энэ хэдэн сард овоо юм хулгайлж амжсан тул ядуу амьдрах учир байсангүй. Оюун бодол маань энэ бол хамгийн зөв шийд гэж хэлэв. Гэтэл сандалдаа үлдмээр ч юм шиг. Хэрэвзээ зочид буудлын “түүхийг” санавал нэг талаар сэтгэл хангалуун үлдэж чадсангүй. Миний дурласан хүүхнүүд чинь харийхан шүү дээ. Тиймээс зүрх сэтгэлд ойр япон хүүхэнд дурлахыг хязгааргүй хүсэж байв. Би сандалдаа үлдэв...Намайг дуудлагын худалдаанд аваачихад би япон айл л аваасай хэмээн залбирах боллоо. Хэдэн өдөр дэмий хэвтэхдээ горьдлого ер тасрахгүй байсан учир сандлаа орхисонгүй. Сандал маань хийц сайтайгийн хүчээр Иокогамагаас холгүй орших нэгэн түшмэлийнд очив. Ачааны тэрэгний тэвшин дээр замын турш сэгсрэгдэхдээ золтой л амь тавьчихаагүй боловч одоо эргэн санахад тэр бүхэн цаг зуурын зовлон төдий байжээ. Намайг худалдаж авсан хүн том гэгч харштай агаад европ маягаар янзалсан өрөөндөө намайг оруулж тавилаа. Миний аз болоход намайг нөхөр нь төдийгүй түүний гоо эхнэр нь эзэмших болсон юм. Энэ өдрөөс хойш бүтэн сар би түүнд үйлчлэв. Хоолны цаг, шөнө хоёрыг эс тооцвол бүсгүйн бие миний өвөр дээр өнжинө.

Ухаангүй дурласнаа хэлэх ч хэрэг байна уу даа? Биенд нь хүрсэн анхны япон бүсгүй байсан төдийгүй маш гоолиг сайхан биетэй эмэгтэй байв. Энд л би жинхэнэ хайр сэтгэлийг амссан. Миний зочид буудлын “дурлал” үүний дэргэд жинхэнэ хүүхдийн зугаа л гэсэн үг. Нууцлаг жаргал маань намайг хачирхуулахаа аль эрт больсон ч өмнө үзэж өнгөрүүлсэн бүхэн юу ч биш. Жинхэнэ тамын зовлон өмнө минь байжээ. Би түүнд сандал дотор байгаагаа мэдрүүлж, түүнийг өөртөө дурлаасай гэж тэчъяадан хүсэх боллоо. Солиотой, утга учиргүй, гэнэн санаа хэдий ч сэтгэл түвдсэнгүй. Хэрэв гэв гэнэт үүнийг хийвэл тэр айж цочирдоод нөхөр болон зарц нараа дуудчихна. 

Үнэндээ ялтай биш ч би нэг төрлийн гэмт хэрэгтэн шүү дээ.

Эцэст нь би нэгэн ер бусын арга олов. Би түүнийг өвөр дээр минь суухад аль болохоор эвлэгхэн тохитой, таатай байлгахаар хичээх ёстой. Эмзэг уяхан сэтгэлтэй мэдрэмтгий бүсгүй хүн үүнийг дор нь анзаарч сандлаа хайрлаж эхэлнэ. Ингэж түүний хайрыг татаж болно. Түүнийг өвөр дээр минь суух болгонд би хөлөө хөдөлгөж биеийнх нь галбирт тааруулан эвтэйхэн болгодог байсан бөгөөд ядраад зүүрмэглэхэд нь өвдгөө үл мэдэг ганхуулан бүүвэйлдэг. Үнэхээр гайхалтай юм болов. Сүүлийн үед бүсгүй сандалдаа улам бүр дурлах болсон нь илт мэдрэгдэнэ. Залуу бүсгүй хайртыгаа тэвэрч буй мэт, эс бөгөөс нялх хүүхэд ээждээ эрхлэх адил өвөрт минь улам бүр шигдэн тухлах боллоо. Хөдөлгөөн бүр нь хайрыг илэрхийлээд ч байх шиг. Гэвч үүгээр сэтгэл минь ханасангүй. Гэнэт надад ер бусын зэрлэг бодол төрлөө. Би түүнтэй учирч зүс царайг нь харж ганц үг солихын төлөө амиа ч гэлээ өгөхсөн.

Эрхэмсэг хатагтай таныг энэ захианы учрыг ойлгосон байх гэж найдаж байна. Миний золгүй хайрыг бадраагч нь та юм шүү дээ. Эрээ цээргүй хандаж буйг минь өршөөн хэлтрүүлнэ үү? Нөхөр тань намайг /сандлыг/ худалдан авчирсан тэр цагаас хойш би дурлалдаа шатлаа. Би танаас надтай ганцхан удаа уулзахыг л хичээнгүйлэн гуйж байна. Надад өөр юу ч хэрэггүй. Би танаас сэтгэл зассан үг ганц удаа ч болов сонсож, зүсийг тань харах юмсан. Би хүний адаг болсон, эрэмдэг зэрэмдэг үзэшгүй амьтан. Та золгүй миний арчаагүй гуйлтыг зөвшөөрөн соёрхооч. Өнгөрсөн шөнө би танд захиа бичихийн тулд гэрийг тань орхин одсон юм. Надад тантай шууд уулзах зориг алга. Тэгээд ч энэ нь дэндүү аюултай юм. Захиаг минь уншиж буй мөчид би үхлээ хүлээж буй мэт танай гэрийн гадуур эргэлдэж байх болно. Энэрэн соёрхооч. Хэрэв та миний эрээ цээргүй хүсэлтийг зөвшөөрвөл өөрийнхөө өрөөний цонхон дээр байдаг цэцгийн ваарыг цагаан алчуураар бүтээнэ үү? Энэ тэмдгийг харвал би танай хаалгыг тогших болно…”

Захиа ийн төгсчээ. Ёшико эхнээсээ л ёозгүй санагдсан захидлыг барин өрөөнөөсөө гүйн гарч ад шүгэлсэн сандлаас аль болохоор холдохыг хичээв. Тэр захидлыг ураад хаячихмаар байсан ч сэтгэл түвдэлгүй уншиж дуусгасан билээ. Зөн билэг нь үнэн байжээ. Аймшигтай юм… Суух дуртай зөөлөн сандал дотор нь танихгүй эр хүн амьдарч байсан гэж үү? Бүсгүй зэвүүцсэндээ өөрийн эрхгүй салгалав. Хүйтэн ус дээрээсээ цутгуулсан мэт чичирч байсан хийгээд тайвширч ер чадахгүй байлаа. Тэр гөлрөн суув. Яах вэ? сандлыг үзэх үү? Үгүй ээ ингэж болохгүй. Бүсгүй дахиад л чичрэв. Тэр хүн явчихсан хэдий ч хоол унд, юм хүм нь үлдсэн биз…

Хатагтай, танд захиа ирлээ.

Ёшико захиаг мэдээгүй шахуу задалснаа айн дуу тавив. Өмнөх захианы бичгийн хэлбэр дүрээрээ мөн байлаа. Түүнд өнөөх аймшигт хүн дахин нэг захиа бичжээ. Яах гэсэн юм бол? Ёшико удтал тээнэгэлзэв. Эцэст нь дугтуйнаас захидлыг гаргаж чичирхийлэн уншлаа. Цөөхөн хэдэн мөр байв.
“Эрээ цээргүй аашилж дахин түгшээж байгаа минь өршөөгөөрэй. Таны эртний бишрэгч агаад түрүүчийн захиа бол миний зохиол бичих гэсэн оролдлого маань юм. Иймээс та гар бичмэлийг маань хянан тохиолдуулж хэвлэлийн газарт зориулан шүүмж бичиж өгөх аваас хязгааргүй баярлана. Зарим нэг шалтгааны улмаас би түүнийг дагалдах захиагүй илгээсэн ба та гар бичмэлийг маань уншиж амжсан биз ээ. Танд хэр санагдав? Сэтгэлийг тань өчүүхэн ч болов хөдөлгөсөн ахул ихэд баярлана. Би зориуд гарчгийг нь орхисон агаад “Хүн-Сандал” гэж нэрлэх бодолтойгоо танд уламжилъя…”

Орчуулсан Д.Дашмөнх

---

1925онд бичигдсэн уг өгүүллэгээс сэдэвлэн хожим нь 1997, 2007 онд кино бүтээж, манга зурагт ном хэвлэгдэн гарчээ. Хүн Сандал кино нь PG12 （Parental guidance suggested） буюу 12 наснаас доош насныхан үзэхийг хориглодог юм байна.